فروغ مسلم زاده //
امروزه عمده آلاینده‌ها ناشی از منواکسیدکربن، دی‌اکسید گوگرد، دی اکسید نیتروژن، هیدروکربورها و ذرات معلق؛ چهارمین عامل مرگ‌ومیر زودرس در جهان است که براساس اعلام سازمان جهانی بهداشت، سالانه بیش از سه میلیون نفر در اثر تنفس در شهرهای دنیا جان خود را از دست می‌دهند و با نبود چاره‌اندیشی و تدابیر اساسی این میزان تا سال ۲۰۵۰ میلادی تا دو برابر افزایش می‌یابد، به طوری که در پنج سال اخیر، آلودگی هوا هشت درصد رشد داشته است که آمار آلودگی هوای شهری در سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ در جهان نشان می‌دهد که ۹۸ درصد شهرهای با بیش از ۱۰۰ هزار نفر جمعیت در کشورهای با درآمد متوسط و پایین، راهبردهای سازمان جهانی بهداشت را رعایت نمی‌کنند.
درختان به‌عنوان ریه‌های یک شهر، نقش مهمی در تأمین سلامت اعضای جامعه ایفا می‌کنند، به‌ویژه در کلان‌شهرها که به‌دلیل فعالیت کارخانه‌های صنعتی و استفاده فراوان از وسایل نقلیه، میزان آلاینده‌ها در هوای شهرها افزایش یافته است و سلامت افراد را تهدید می‌کند، از این رو درخت و درختکاری، راهکار مناسبی برای مبارزه با آلودگی‌های زیست‌محیطی است و ایجاد جنگل‌های مصنوعی و فضای سبز در اطراف شهرهای بزرگ را می‌توان به تأسیس کارخانه‌های تولید اکسیژن تشبیه کرد.
طبق ماده ۱۵ قانون هوای پاک شهرک‌ها، مراکز و واحدهای صنعتی بر اساس شرایط اقلیمی باید حداکثر ۱۰ درصد از فضای خود را به فضای سبز اختصاص دهند، همچنین در ماده ۲۲ قانون هوای پاک نیز وزارت کشور مکلف شده برای شهرداری شهرهای بالای ۵۰ هزار نفر جمعیت، حداکثر تا ۱۰ سال پس از ابلاغ قانون که سال ۱۳۹۶ بوده است، سرانه فضای سبز شهرهای بالای ۵۰ هزار نفر را به ۱۵ مترمربع برساند که دستورالعمل اجرای آن نیز تدوین شده و در بیش از ۱۰۰ شهر مشمول این قانون، در حال اجرا است.
بر این اساس دولت سیزدهم با برداشتن گام بزرگ دیگری برای چندمین بار ثابت کرد که محیط زیست برایش از اهمیت زیادی برخوردار است، از این رو کاشت یک میلیارد اصله نهال را در مدت چهار سال آغاز کرد، برای این منظور ۱۵ اسفندماه همزمان با روز درختکاری پویش کاشت یک میلیارد درخت در سراسر کشور با حضور رئیس جمهوری آغاز و مقرر شد در مدت چهار سال سالانه ۲۶۰ میلیون نهال تولید و در نقاط مختلف کشور کاشته شود.
وزیر جهاد کشاورزی در این مراسم گفته بود دنیا تصمیم گرفته تا سال ۲۰۳۰ یک تریلیارد درخت بکارد، کشور ما یکی از ۱۰ کشور تولید کننده کربن جهان است اما از نظر ترسیب کربن رتبه بین ۴۰ تا ۵۰ را داریم لذا این شکاف را باید پر کنیم و درخت بهترین منبع ترسیب کربن در جهان است.
سید جواد ساداتی‌نژاد افزود: کشورهای دنیا در این مسیر مسابقه‌ای را آغاز کردند، کشور چین ۸۰ میلیارد درخت تا سال ۲۰۳۰، عربستان ۲۰ میلیارد درخت در داخل عربستان و ۳۰ میلیارد در خاورمیانه و ترکیه هشت میلیارد درخت خواهد کاشت، بنابراین ما از ابتدای سال با دستوری که از رئیس جمهور دریافت کردیم این پروژه را به صورت علمی و فنی آغاز کردیم.
همچنین معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور درباره اجرای این طرح گفته بود؛ قرار است یک میلیارد اصله نهال در مدت چهارسال کاشته شود، اجرای این طرح در چهار بخش احیای جنگل‌ها و مراتع طبیعی که حدود ۳۰۰ میلیون نهال برای این بخش در نظر گرفته شده است و بخش دیگر مربوط به زراعت چوب است تا فشار مضاعف بر بازار را کمتر کند و نیاز چوبی را تا حدود ۲۰ درصد تامین کند.
طرح کاشت یک میلیارد درخت در ایران
بر این اساس دولت سیزدهم با برداشتن گام بزرگ دیگری برای چندمین بار ثابت کرد که محیط زیست از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، از این رو کاشت یک میلیارد اصله نهال را در مدت چهار سال آغاز کرد، برای این منظور پانزدهم اسفندماه ۱۴۰۱ همزمان با روز درختکاری پویش کاشت یک میلیارد درخت در سراسر کشور با حضور رئیس جمهوری آغاز و مقرر شد در مدت چهار سال سالانه ۲۶۰ میلیون نهال تولید و در نقاط مختلف کشور کاشته شود، از این‌رو با توجه اهمیت و نجات حیات کره زمین اجرای طرح مردمی کاشت یک میلیارد اصله درخت از شنبه یازدهم آذر امسال در سراسر کشور با کاشت ۲۵۰ میلیون نهال در سال اول این طرح چهار ساله آغاز شد، البته اجرای طرح کاشت یک میلیارد درخت بدون اجرای طرح آبخیزداری و تقویت سفره‌های زیرزمینی و تأمین آب سبز مشکل است بنابراین طرح‌های آبخیزداری مکمل اجرای این پروژه ملی است.
آن‌گونه که عباسعلی نوبخت، رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با اشاره به اجرای طرح کاشت یک میلیارد درخت از تاریخ یازدهم آذر؛ روز شهادت میرزاکوچک خان جنگلی همزمان در سراسر کشور، اظهار کرده است: در اجرای این طرح باید تغییری کوچک و اساسی ایجاد کنیم که به هیچ‌وجه نباید درختکاری برای ما مهم تلقی شود، بلکه درخت‌داری اصل موضوع است، زیرا فرهنگ درختکاری از سنوات گذشته با توجه به جنبه‌های دینی، تمدنی و تاریخی در کشور ایران وجود داشته است و آثار آن به چند سال اخیر مرتبط نیست، چرا که در کشوری زندگی می‌کنیم که ۱۱ اقلیم از ۱۳ اقلیم دنیا را در خود گنجانده و پنج منطقه رویشی که هر کدام از شرایط خاصی برخوردار است.
ایران مستعد اجرای طرح کاشت یک میلیارد درخت
رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور پیرامون تأمین آب طرح کاشت یک میلیارد درخت احیا و غنی‌سازی عرصه‌های جنگلی، ابراز داشته است؛ متوسط بارش کشور ممکن است یک الی دو سال کمتر از ۲۵۰ میلی‌متر باشد، اما متوسط بارش آنچه را که متولی آن اعلام می‌کند ۲۵۰ میلی‌متر است، یعنی سالانه حدود ۴۰۰ میلیارد مترمکعب آب بارش یا آب سبز داریم، این یک میلیارد درخت که قرار است تولید شود اگر همه در شرایط سخت اقلیمی هم کاشته شود و هر درخت را بگوییم ۱۰ بار در سال آب بدهیم و هر ۱۰ مرتبه هم ۲۰ لیتر آب دهیم، هر درخت ۲۰۰ لیتر آب نیاز دارد و این معادل ۲۰۰ میلیون لیتر آب است که با تقسیم بر یک هزار، نزدیک به ۲۰۰ هزار مترمکعب آب می‌شود، از این‌رو ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب در مقابل ۴۰۰ میلیارد مترمکعب بارشی که به طور متوسط در کشور می‌بارد، عددی نیست، البته این بدون محاسبه پساب است، یکی از ظرفیت‌های کشور برخورداری از وسعت ۱۶۵ میلیون هکتاری است که ۱۳۴.۴ میلیون هکتار از آن منابع طبیعی برآورد شده و سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور متولی رسیدگی و نگهداری از آن است.
ایران رتبه ششم تولید کربن در جهان
نقی شعبانیان، معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی با اشاره به اینکه، جز کشورهای صنعتی هستیم که تولید کربن بالایی دارند و طبق آخرین آمار مرکز پژوهش‌های مجلس به رتبه ششم جهان در تولید کربن رسیده‌ایم، اظهار کرده است؛ خودروها یکی از معضلات آلودگی هوا و تولید گازهای گلخانه‌ای است، از این‌رو درختکاری می‌تواند در کاهش آلاینده‌ها و آلودگی‌ها نقش داشته باشد، از نظر میزان تولید کربن در دنیا آمارهای مختلفی وجود دارد که کشور ایران در سال‌های گذشته در جایگاه رتبه چهاردهم و پانزدهم بود. در دنیا سالانه سی و شش میلیارد تن کربن تولید می‌شود، از این‌رو جنگل کاری و کاشت یک میلیارد نهال شاید بتواند در کاهش کربن نقش داشته باشد.
ایران جزو ۱۰ کشور تولید کننده کربن است
در ادامه مهرداد مرادمند، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان نیز با اشاره به اینکه ایران جزو ۱۰ کشور اول تولید کننده کربن بوده، اما در ترسیب کربن در رده پنجاهم جهان است، اظهار می‌کند: طرح کاشت یک میلیارد درخت در کشور نه تنها یک الزام جهانی که حکم شرعی و تاکید رهبر معظم انقلاب است و باید همه ارگان‌ها در اجرای این طرح کمک کنند، با توجه به مشکلات آبی استان مقرر شد که صنایع حداقل ۱۰ درصد و حداکثر ۲۵ درصد فضای خود را به فضای سبز اختصاص دهند.
اگر چه بشر امروزه به تکنولوژی‌های مختلفی برای مبارزه با آلودگی‌ها دست پیدا کرده است، اما به نظر می‌رسد برگ و تنه درختان می‌تواند بهترین وسیله برای بهبود کیفیت هوای محیط‌زیست بشری باشد، این جانداران قادر هستند گازها و ذرات آلاینده را از هوا خارج کنند، مصرف انرژی را کاهش دهند، دمای جو زمین را تنزل دهند و جوامع را برای زندگی هرچه مطلوب‌تر یاری کنند، زیرا می‌توانند در برابر گرم شدن آب و هوا مقاومت و از آن جلوگیری کنند، بدیهی است که وجود درختان به افزایش تأمین اکسیژن برای تنفس، جذب و ذخیره دی‌اکسید کربن، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، بالا بردن شانس بارندگی در شهرها، ذخیره آب باران و حاصلخیز کردن خاک، تأمین سایه برای خنک‌سازی محیط و بسیاری از مزایای مهم دیگر را در پی دارد، اما بیش از درختکاری باید به نگهداری از درختان جنگل‌ها و کهنسال توجه کنیم و با حذف درختان غیربومی و مهاجم از طبیعت کشور، تنوع زیستی کشور حفظ کنیم و تولید و پرورش نهال را با شیوه‌ای کم نیاز به آب و مناسب با هر منطقه صورت گیرد، زیرا در حقیقت مهم‌ترین وظیفه ما تولید نهال استاندارد است، چرا که نهال باید از بذر جمع‌آوری شده در همان منطقه تولید شود و پرورش درست نهال، یک شرط اساسی در موفقیت این پروژه است، نهال تولید شده با این روش با حداقل آبیاری در عرصه‌های طبیعی زنده می‌ماند.
