مریم آقاجانی //آفتاب جنوب ۲۴
صنعت گردشگری بزرگترین صنعت خدماتی جهان از نظر درآمدزایی شناخته شده است. رشد این صنعت، همواره آثار زیست‌محیطی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی زیادی را به‌دنبال داشته است. توسعه صنعت گردشگری برای کشورهای درحال توسعه که با معضلاتی چون نرخ بیکاری بالا، محدودیت منابع ارزی و اقتصاد تک‌محصولی مواجهند، از اهمیت فراوانی برخوردار است.
گردشگری به عنوان یکی از مصادیق هنر- صنعت در جهان بسیار مورد توجه است، زیرا از یک سو می تواند مستقیم یا غیر مستقیم بر صنعت یک کشور تاثیر بگذارد و از سوی دیگر عاملی است جهت پاسداشت و حفظ و ترویج هنر در آن کشور؛ همچنین از گردشگری به عنوان کاتالیزوری کارآمد برای بازسازی و توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها یاد شده که طی سال های اخیر برای رفع چالش های اقتصادی و اجتماعی کشورها که با کاهش فعالیت های تولیدی و صنعتی رخ داده است، گامی مثبت در جهت اشتغال نیروی انسانی وایجاد فرصت های شغلی و افزایش درآمد خواهد بود.
برای کشورهایی مانند ایران، درآمدهای نفتی نوعی رانت اقتصادی تلقی می شود که فاقد هرگونه اثرات القایی مستقیم از لحاظ بالا بردن سطح تولید در اقتصاد است. در حالیکه صنعت گردشگری به صورت زنجیروار با برخی از فعالیت های اقتصادی وابستگی دوسویه دارد و رونق آن، از لحاظ افزایش درآمدها در اقتصاد کشور میزبان تأثیر بسزایی می گذارد.
رشد اقتصادی در اکثر کشورهای در حال توسعه مأیوس کننده است. با رشد آهسته، تولید نسبت به کشورهای مقایسه شونده روند نزولی دارد. روند رشد اقتصادی مزایا و منافع زیادی میتواند داشته باشد و به‌همین دلیل همه اقتصادها با وجود تفاوتهای زیادی که ممکن است با یکدیگر داشته باشند، رشد و توسعه اقتصادی را یکی از اهداف اصلی خود قرار میدهند؛ اما بایستی در نظر داشت که دستیابی به رشد اقتصادی بالا و پایدار، نیازمند شناخت عوامل مؤثر بر آن است. در میان عوامل مختلف مؤثر بر رشد و توسعه اقتصادی کشورها، صنعت گردشگری یکی از عواملی است که گسترش آن با توجه به اثرات زیست‌محیطی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی مختلفی که دارد، موفقیت های قابل ملاحظه ای را برای برخی کشورها به‌دنبال داشته است.
گردشگری، صنعتی است که امروزه سهم بزرگی از فعالیتهای اقتصادی جهان را در بر گرفته و طبق محاسبات انجامشده، بالغ بر یکسوم کل تجارت خدمات سراسر جهان را به‌خود اختصاص داده استیکی از آثار استراتژی توسعه برون‌گرا در بسیاری از کشورها، ترویج بخش‌های جدید مانند گردشگری و صادرات غیرسنتی بود. تاکنون، در ادبیات توسعه بر گردشگری و صادرات غیرسنتی تمرکز شده و ادبیات موجود حاکی از این است که گردشگری نیز به‌عنوان بخش مهمی از رشد برون‌گرا ارتقاء یافته است. تئوری‌ها بیانگر این است که افزایش گردشگری به‌ویژه در کشورهای کم‌درآمد که امکان صنعتی‌شدن سریع را ندارند، میتواند منجر به تنوع اقتصادی بدون اتکای بیش از حد به صادرات سنتی شود. گردشگری یکی از بخش‌های صادراتی مهم است .
در حال حاضر گردشگری به عنوان یکی از بزرگترین و متنوع ترین صنایع دنیا مطرح میباشد و رشد سریع آن تغییرات اجتماعی، اقتصادی و محیطی فراوانی را به دنبال داشته است و به همین دلیل نیز به یک حوزه مهم مطالعاتی بین پژوهشگران مبدل شده است.
از نظر اقتصادی، گردشگری بین المللی بیشترین عایدی را ایجاد میکند، دریافتی های
ارزی حاصل از گردشگری بین المللی بیشتر از محصولات نفتی، خودرو و تجهیزات ارتباطی
تأمین میشود. گردشگری نقش مهمی در ترغیب سرمایهگذاری در زیرساختها، ایجاد درآمد
برای دولت و اشتغالزایی مستقیم و غیر مستقیم در سراسر دنیا داشته است.
یکی از ارکان توسعه جهانگردی، تقاضا برای آن است که از ساختار پیچیدهای نیز
برخوردار است؛ زیرا افزایش یا کاهش سهم یک کشور از درآمدهای گردشگری جهانی، به
عوامل و متغیرهایی بستگی دارد که با توجه به نوع کشور، مسائل اداری و اجرایی و سطح آمار
و اطلاعات موجود میتواند متفاوت باشد. ایران با توجه به امتیازات فراوانی که از نظر تنوع آب
و هوایی، جاذبه های طبیعی، تاریخ و تمدن کهن، آثار باستانی و مذهبی، معماری، صنایع
دستی، فرهنگی و جغرافیایی دارد، از قابلیتهای فراوانی برای تبدیل شدن به قطب گردشگری
جهانی برخوردار است؛ بنابراین سهم ایران از عایدیهای صنعت گردشگری جهان بسیار ناچیز
است. این مقاله در صدد تعیین و اندازه گیری تأثیر عواملی است که میتواند در افزایش
درآمدهای گردشگری خارجی ایران نقش داشته باشند.
