آفتاب جنوب۲۴// فروغ مسلم زاده
وقتی نام کشور کره جنوبی را می‌آوریم، اولین چیزی که به ذهنتان می‌رسد چیست؟ سامسونگ؟ هیوندای؟ سریال‌های کره‌ای؟ غذاهای کره‌ای؟ کره جنوبی یکی از کشورهایی است که هر چه می‌گذرد نام آن را بیشتر می‌شنویم. کشوری که فقط در طی ۷۰ سال به موفقیت امروزی دست پیدا کرده است. جنبش استقلال طلبی کره در سال ۱۹۴۸ به سرانجام رسید و توانست به ۳۸ سال استعمار ژاپن پایان دهد. باور کردنش سخت است، اما در همین مدت کوتاه، کره توانسته به یکی از کشورهای توسعه یافته دنیا تبدیل شود. چه در صنعت، چه در تکنولوژی و چه در فرهنگ، کره جنوبی جزو یکی از کشورهای شناخته شده دنیا است.
کره‌ای‌ها بعد از به استقلال رسیدن، وقت را تلف نکرده و به سرعت برای پیشرفت کشورشان دست به کار شدند. آنها می‌خواستند که علاوه بر پیشرفت علمی، فرهنگ خود را به دنیا نشان دهند. کیم گو، یکی از رهبران جنبش استقلال‌طلبی کره که بعدها به مقام ریاست جمهوری هم رسید در یکی از سخنرانی‌های مشهور خود در این‌باره می‌گوید:
“می‌خواهم کشورمان زیباترین کشور دنیا باشد. ولی منظور از زیباترین، قدرتمندترین نیست. چرا که ما درد و رنج حمله و تسخیر را چشیده‌ایم و من نمی‌خواهم ملت دیگری، این رنج و درد را تحمل کند. ثروت، به اندازه‌ای که فراوانی برایمان بیاورد کافی است. قدرت، به قدری که جلوی حمله کشورهای دیگر را بگیرد کافی است. تنها چیزی که هیچوقت کافی نیست، قدرت فرهنگ غنی کشور است. چرا که قدرتی که در فرهنگ است، هم ما را خوشحال می‌کند و هم خوشحالی را به کشورهای دیگر می‌برد.”
با چنین تفکری است که کره‌ای‌ها از سال ۱۹۵۰ برای اشاعۀ فرهنگشان به دیگر کشورها برنامه‌ریزی کردند و دولت سعی کرد که سرمایه‌داران را به سرمایه‌گذاری در زمینه‌های فرهنگی تشویق کند. اما در سال ۱۹۹۴، اتفاقی افتاد که کره‌ای‌ها را در این راستا مصمم‌تر کرد.
در سال ۲۰۱۴، این مبلغ، یک درصد درآمد خالص کشور بود که حدود یک میلیارد دلار می‌شد. البته نباید نقش شبکه‌های اجتماعی و شبکه‌های اشتراک ویدئو مانند یوتیوب را نادیده گرفت. کره، بخش بزرگی از ترویج و گسترش فرهنگش را مدیون این شبکه‌‌ها است.
بلافاصله بعد از پخش فیلم‌ها و سریال‌ها، روند ترجمه آنها آغاز شده و در اندک زمانی، به زبان‌های مختلف ترجمه و در دسترس عموم قرار می‌گیرند. موضوعات جالب و متنوع باعث شده بسیاری از آنها در کشورهای دیگر بازسازی شوند. مثلا در سال ۲۰۱۳ سریالی با عنوان پزشکان خوب (Good Doctor) در کره ساخته شد که داستان یک جراح نابغه اوتیستیک (autistic) بود. در سال ۲۰۱۷، نسخۀ آمریکایی این سریال، دقیقا با همین عنوان، ساخته شد. در سال ۲۰۱۹ هم، نسخۀ مشابهی در ترکیه با عنوان پزشک معجزه‌گر ساخته شد.
موج کره‌ای شامل فعالیّت‌های مختلفی است، اما مشهورترین آنها کی‌پاپ (Kpop) یا همان صنعت موسیقی کره و کی‌دراما (Kdrama) یا همان صنعت سریال‌سازی کره است.
بی تی اس (BTS)
بعد از موفقیت آهنگ گانگنام استایل، توجهات بیش از پیش به کره جنوبی جلب شد. البته در ابتدا ستارگان هالیو موفقیت چندانی در کشورهای غربی مثل اروپا و آمریکا نداشتند، اما رفته رفته در این بازارها هم نفوذ کردند. امروز، بی تی اس مشهورترین گروه کره‌ای در بازار موسیقی جهانی است. این گروه، هفت عضو دارد و از سال ۲۰۱۳ فعالیت خود را آغاز کرده است. آنها در سال ۲۰۱۷ موفق شدند وارد بازار موسیقی آمریکا شوند و تا کنون چندین رکورد فروش را شکسته‌اند.
این گروه، تنها گروه کره‌ای است که موفق شده به لیست ۲۰۰ آهنگ برتر و ۱۰۰ آهنگ برتر بیلبورد راه پیدا کند. علاوه بر آن، تنها گروهی است که توانسته از سازمانی آمریکایی جایزۀ موسیقی دریافت کند. بی تی اس بیشتر از ۲۰ میلیون نسخه از آلبومش را به فروش رسانده، تصویرشان روی جلد مطرح‌ترین نشریه‌های دنیا مانند تایمز چاپ شده و سه سال مداوم در لیست تاثیرگذارترین افراد سال قرار گرفته‌اند. بی تی اس از سرتاسر جهان طرفدارانی دارد که خود را ارتش بی تی اس می‌نامند. توصیف صنعت موسیقی کره، کار سختی است چرا که سبک خاص خود را دارد. ستارگان این صنعت نشانی از فرهنگ کره هستند. از طراحی لباس و چهره‌پردازی که دنبال می‌کنند تا سبک موسیقی و حرکات موزون، همه و همه نشانی از فرهنگ امروز کره است. البته که این فرهنگ در دنیا طرفداران بسیاری پیدا کرده است. در ایران نیز، کی‌پاپ طرفداران بسیاری دارد.
صنعت سرگرمی به عنوان «قدرت نرم»
نتفلیکس اخیرا اعلام کرده که در سال ۲۰۲۲ نزدیک به ۵۰۰ میلیون دلار برای تولید محتوای کره‌ای هزینه خواهد کرد. با اینکه پاندمی کرونا روی صنعت فیلم به طور کلی تاثیر منفی گذاشت و صنعت فیلمسازی کره هم از این آسیب در امان نماند، اما هنوز هم خیلی از شرکت‌ها راغب هستند که در بازار سرگرمی کره سهیم شوند.
دولت کرۀ جنوبی صنعت سرگرمی را مثل کلیدی برای اقتصاد ملی خود در آینده می‌بیند و دارد بخش قابل توجهی از بودجۀ داخلی را روی ساخت فیلم‌ها و سریال‌ها سرمایه‌گذاری می‌کند. یکی از مهم‌ترین اهداف دولت کره این است که در آینده به بزرگترین صادرکنندۀ سرگرمی و رسانه در دنیا تبدیل بشود.
اداره‌ای با عنوان «ادارۀ محتوای فرهنگی» در وزارت فرهنگ کره تشکیل شده که با بودجه‌ای بالغ بر ۶ میلیارد دلار، هدفش توسعۀ اقتصاد کشور از طریق گسترش صنعت فرهنگی و سرمایه‌گذاری روی تولیداتی مثل فیلم و سریال و موسیقی است.
همین فیلم «آپارتمانی با دو زن» هم که اولین فیلم بلند کیم سه‌این (Kim Se-in) است، با سرمایه‌گذاری «آکادمی هنر فیلمسازی کره» ساخته شده. کیم سه‌این می‌گوید «این امکان فراهم شده که من فقط روی ساختن فیلمم تمرکز کنم. از مرحلۀ نوشتن فیلمنامه تا مراحل پساتولید، آکادمی هنر فیلمسازی کره همه جور پشتیبانی و حمایتی را انجام می‌دهد. من هیچ نگرانی‌ای بابت بازار فروش و توزیع فیلمم ندارم؛ همۀ این‌ها به عهدۀ آکادمی است». در اکتبر امسال کیم در جشنوارۀ بین‌المللی فیلم بوسان برندۀ پنج جایزه شد.
وقتی از یانگ دربارۀ راز موفقیت سینمای کرۀ جنوبی سوال شد، او جواب داد که چشم‌انداز صنعت سرگرمی در کره خیلی انعطاف‌پذیر است و خیلی سریع خودش را با شرایط مختلف تطبیق می‌دهد. او گفت «رسانه‌های کره‌ای خیلی سریع محتوای تازه تولید می‌کنند. خیلی سخت است که فقط یک دلیل را برای این امر ذکر کنیم. این واقعا یک جور «موج» است که کره در مرکز و محور آن قرار دارد».
هر کدام از عوامل بالا به تنهایی زندگی را سخت می‌کنند. اما اگر این عوامل را به استرس کار اضافه کنید، کافی است تا شرایط روحی هر کسی را به هم بریزد. بدتر از همه اینکه اکثر این ستارگان به خدمات سلامت روانی دسترسی ندارند و با افسردگی دست و پنجه نرم می‌کنند. بیشتر به این دلیل که افسردگی و مشکلات این چنینی در کره تابو به حساب می‌آیند. انتظارات از ستارگان بسیار بالاست و اگر نتوانند انتظارات را برآورده کنند، به شدت انتقاد می‌شوند هم از سوی شرکت و هم از سوی مردم.
این فضای انتقادی و پرفشار باعث شده بسیاری از این ستارگان تاب نیاورده و خودکشی کنند. در سالهای اخیر سازمان‌های بسیاری سعی کردند که شرایط را برای ستارگانی که پا به این عرصه می‌گذارند راحت‌تر کنند؛ به خصوص که بسیاری از آنها زیر سن قانونی هستند. این تلاش ها همچنان ادامه دارند. بازیگران و خوانندگان دهه ۴۰ در آمریکا نیز، شرایط مشابهی داشتند. در آن زمان، بازیگران یکی پس از دیگری قراردادهای خود را با شرکت‌ها و آژانس‌ها منحل کردند و به مرور شرایط تغییر کرد.
جای شک نیست که صنایع کی‌پاپ و کی‌درامای کره به شدت جذاب و درآمدزا هستند. ما به عنوان مخاطبین این صنایع، تصویری بسیار جذاب می‌بینیم و از دیدن و شنیدن آثارشان لذت می‌بریم. امیدواریم که ستارگان این صنایع نیز از خلق این آثار لذت ببرند و امیدواریم که دیگر شاهد خودکشی ستارۀ دیگری نباشیم.
