فروغ مسلم زاده // آفتاب جنوب
اقتصاد مقاومتی اصطلاحی است که اولین‌بار در سال ۱۳۸۹، از سوی مقام معظم رهبری، در دیدار با جمعی از کارآفرینان کشور مطرح و پس از آن نیز در سخنرانی‌‌های متعددی مورد تأکید ایشان قرار گرفت. اقتصاد مقاومتی در حقیقت اقتصادی را ترسیم می‌کند که توانایی مقابله با شوک‌‌های وارده بر اقتصاد را دارد. چنین اقتصادی باید قابلیت انعطاف در شرایط مختلف و توانایی عبور از بحران را داشته باشد. برای دستیابی به چنین اقتصادی لازم است نگاه بلندمدت به سیاست‌های اقتصادی وجود داشته و زیرساخت‌های اقتصاد به‌گونه‌ای طراحی شوند تا در آینده چارچوب کلی اقتصاد در برابر انواع ناملایمات تقویت شود. در این میان، رسانه‌ها می‌توانند با اتخاذ سیاست‌های خاص خود از جمله آموزش سواد رسانه‌ای و تقویت سرمایه اجتماعی در جامعه موجب تغییر سبک زندگی افراد شوند و بدین‌ترتیب کمک شایانی به بسترسازی و تحقق اقتصاد مقاومتی در جامعه کنند.
امروز شرایط تحریمی خاصی بر کشور حاکم است که بقای نظام اقتصاد کشور نیازمند یک دگرگونی از مدل های رایج به یک مدل نوین و بومی تحت عنوان اقتصاد مقاومتی است. اقتصاد مقاومتی، با نگاهی اسلامی به شیوه و سبک زندگی نوعی از اقتصاد است که در شرایط جنگ، تهدید و تحریم یا حوادث طبیعی، بدون هیچگونه وابستگی می تواند به اهداف خود در دراز مدت و کوتاه مدت نائل گردد
اقتصاد مقاومتی مفهومی است که درپی مقاوم سازی، بحران زدایی و ترمیم ساختارها و نهادهای فرسوده و ناکارآمد موجود اقتصادی مطرح می شود، که قطعا باور ومشارکت همگانی واعمال مدیریت های عقلایی ومدبرانه، پیش شرط و الزام چنین موضوعی است. اقتصاد مقاومتی کاهش وابستگی ها و تاکید روی مزیت های تولید داخل و تلاش برای خود اتکایی است.
مهار سوداگری و فساد، گام اول تحقق اقتصاد پایدار
منظور از سوداگری، فعالیت های غیر مولدی است که از تلاطمات و نوسان های بازار سوء استفاده نموده و بهره مندی هایی را نصیب برخی افراد می گرداند. در اقتصاد مبتنی بر دلالی و سوداگری، بخش مولد بیشترین آسیب را دیده و ساز و کار اقتصاد به سمت حباب های قیمتی و نوسان های شدید سوق می یابد. چنین اقتصادی در مواجهه با فشار خارجی کمترین پایداری و مقاومت را داشته و به سرعت متلاشی می شود.
برخی سیاست های اجرایی مناسب ذیل این اصل عبارتند از: سیاست های کنترل زمین و مسکن، مبارزه با قاچاق و واردات غیر قانونی، ساماندهی فضای اطلاعاتی به منظور دسترسی یکسان آحاد جامعه به اطلاعات اقتصادی و…
مردمی سازی اقتصاد، ارتقاء مقاومت اقتصادی دربرابر تحریم ها
برای اینکار، در گام اول می بایست توانمندسازی آحاد مردم در دستور کار قرارگیرد تا زمینه برای حضور موثر همه افراد در فعالیت های مولد اقتصادی فراهم شود. وحدت و همکاری میان فعالین می تواند به اشکال گوناگون شبکه سازی، خوشه سازی، زنجیره تامین و… در دستور کار قرار گیرد. لیکن با محوریت نظم های جمعی میان فعالیت ها، آرمان های مردم سازی اقتصادی محقق شده و سطح پایداری و مقاومت اقتصادی در برابر تحریم ها و فشارها ارتقاء می یابد.
زنان نیمی از جمعیت کشور را به خود اختصاص می‌دهند و در نتیجه می‌توانند در موفقیت سیاست‌های اقتصاد مقاومتی نقش بسزایی داشته باشند مضاف بر آن‌که در نقش‌های همسری و مادری نیز می‌توانند موجب تحرکت کل جامعه به سمت نتایج مثبت اقتصاد مقاومتی باشند.
مقام معظم رهبری نیز در این خصوص می‌فرمایند: «اگر زنان در حرکت اجتماعی یک ملتی حضور نداشته باشند، آن حرکت به جائی نخواهد رسید، موفق نخواهد شد. اگر زنان در یک حرکت حضور پیدا بکنند، یک حضور جدی و آگاهانه و از روی بصیرت، آن حرکت به‌طور مضاعف پیشرفت خواهد کرد»
در جامعه اگر زن از ایفای نقش اجتماعی محروم شود، از رشد اجتماعی او کاسته خواهد شد و جامعه‌ای که زنان در آن رشد فکری نیافته باشند جامعه بالنده‌ای نیست.
سعادت و سلامت هر جامعه در ماهیت خانواده‌ها ایجاد می‌شود و انتقال ارزش‌ها و فرهنگ‌ها درجه اول به عهده خانواده‌ها مخصوصا زنان است.
لذا جامعه سعادتمند در گرو زنان است و کسانی که تمام مسئولیت‌های زن را در نقش مادر بودن خلاصه می‌کنند و نقش عمومی او را نمی‌پذیرند، راه بیراهه‌ای را برگزیده‌اند.
اگر نظام اسلامی، بخواهد برای رسیدن به جامعه سالم که نشأت گرفته از مبانی ارزشی، مذهبی و فرهنگی است تلاش کند، باید برای نقش زنان در جامعه اهمیت ویژه‌ای قائل شود.
در تاریخ اسلام موارد چندی را می‌توان یافت که مسلمانان به علت اعتقاد به خدای یگانه و نبوت رسول خدا (ص) و دفاع از ارزش‌های اسلامی، هدف تحریم‌های اقتصادی کافران که دستی بالاتر داشته‌اند، قرار گرفته‌اند، اما با مقاومت و توکل به خدای تعالی توانسته‌اند بر مشکل غلبه کنند.
گرایش به اقتصاد مقاومتی فقط مخصوص کشور ایران نیست و در سال‌های اخیر با توجه به بحران اقتصادی جهانی، بسیاری از کشورها با توجه به شرایط و ساختارهای درونی خود به دنبال مقاوم‌سازی اقتصاد هستند.با توجه به تحریم‌ها و جنگ اقتصادی، در حال حاضر تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی مسئلۀ اساسی و به‌روز کشور ماست و یافتن راهبردهای مناسب برای محقق شدن این سیاست‌ها در سطح جامعه یک وظیفه همگانی است. در این میان، زنان که نیمی از جمعیت کشور هستند، به واسطۀ داشتن نقش مادری و همسری می‌توانند مسبب حرکت کل جامعه به سمت اقتصاد مقاومتی باشند.
همچنین از دیگر مصادیق تأثیر زنان در اقتصاد مقاومتی مسأله اشتغال است. اشتغال زنان هم در بیرون منزل و هم در منزل با عنوان مشاغل خانگی مد نظر است. توسعه کسب و کارهای خانگی با کمک و حمایت صندوق‌های قرض الحسنه و.. می‌تواند بسیار مفید فایده باشد.
با توجه به وجود زنان تحصیلکرده در کشور، می‌توان با یک برنامه‌ریزی صحیح از وجود این نیروهای متخصص در توسعه اقتصادی کشور و در نهایت پیشبرد اهداف اقتصاد مقاومتی بهره برد.
موضوع اقتصاد مقاومتی به ویژه در ارتباط با حوزه زنان مبحثی نوپدید با ادبیات موضوعی بسیار محدود است. چگونگی تحقق این امر مهم و استراتژیک در جامعه اسلامی پس از تأکیدات مقام معظم رهبری و ابلاغ سیاست‌های کلان در این زمینه، بسیار پیچیده است.
لذا لازم است در گام اول مفاهیم این موضوع، تبیین و گفتمان‌سازی شده و به آموزش‌های لازم، ترویج و سپس اجرایی کردن آن‌ها اقدام شود.
در واقع نقش زن در جهان‌بینی اسلام آن چنان مهم است که هیچ چیز دیگر نمی‌تواند جای آن را بگیرد و از سوی دیگر اسلام هیچ مانعی برای حضور زنان در جامعه ندارد و زن را در چارچوب خانه محصور نمی‌داند.
با توجه به بررسی همه عوامل موثر و زیر سیستم در اقتصاد مقاومتی باید گفت که تحریم ها نمی توانند خلل مهمی برای کشوری با قدرت جمهوری اسلامی ایران و با این مرزهای گسترده و منابع خدادادی ایجاد کنند، کشوری که به خدای متعال اتکا دارد و ملتی استوار و هوشمند است حتماً پیروز این میدان خواهد بود. نظام اسلامی قادر است با برنامه ریزی، تلاش، تدوین استراتژی ها و اقدامات لازم با محوریت اقتصاد مقاومتی، بخش عمده ای از تهدیدهای امروزین را نیز به فرصت تبدیل کند.
