فروغ مسلم زاده
در حالی که شاهد افزایش آسیب های اجتماعی در کشور هستیم این روزها، رشد مصرف سیگار در میان دختران جوان نه تنها زنگ خطر برای سلامتی و زندگی آن هاست، بلکه هشداری به مسئولان فرهنگی و اجتماعی نیز است.
استعمال سیگار پدیده ای است که در سال های اخیر در رده های سنی مختلف در بین دختران و نوجوانان و در مناطق مختلف و متعدد کشور گسترش یافته است. در بررسی دلایل گسترش سیگار در میان دختران، شاید بتوان به ستیز اجتماعی زنان علیه ساختارهای متصلب اجتماعی هم اشاره کرد، زمانی که دختران جوان از طرق سالم نمی توانند به اوقات فراغت سالم و مفید بپردازند، در فضاهای بسته و زیرزمینی و حتی عمومی شاهد رفتارهای آسیب زننده هستیم.
می توان گفت یکی از انواع آسیب های اجتماعی؛ گرایش زنان و دختران به سیگار کشیدن است، جمعیت جوان کشور ما در سال های اخیر در معرض برخی آسیب ها قرار گرفته است،آسیب هایی که ناشی از عوامل مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و… است و سیگار کشیدن زنان و دختران جوان هم یکی ازاین آسیب هاست.
عدم آگاهی، عدم تفریح مناسب، تبلیغات نادرست در فضای مجازی توسط افراد سرشناس و ارضا حس کنجکاوی و گرفتن ژست های روشنفکری و… از جمله دلایل مصرف سیگار در بین نسل جوان و نوجوان و دختران است.
هر چند استعمال دخانیات بنا به آمارهای رسمی بهداشت جهانی از دلایل اصلی ابتلا به انواع سرطان ها در زنان می باشد و گرایش دختران جوان به مواد دخانی زنگ هشدار و خطر را به صدا در آورده است تا جایی که یکی از آسیب ها و چالش های جدی است.
از طرفی سهولت دسترسی و قیمت پایین مواد دخانی و عرضه در تمامی فروشگاه ها به هر گروه سنی می تواند عاملی برای ترغیب و افزایش مصرف کنندگان می باشد.
به گفته کارشناسان بهداشتی ، زنان علاوه بر خطرهای عمومی مصرف دخانیات، در معرض خطر عوامل خاص جنس خود از نظر مصرف دخانیات نیز قرار دارند و این امر اهمیت موضوع را مضاعف می‌کند و از همین رو لازم است برنامه‌ریزان و سیاست‌گذارن نسبت به این موضوع حساسیت لازم را نشان داده و از وقوع آسیب‌های جبران‌ناپذیر آن جلوگیری کنند.
اما چرایی گرایش دخترها به استعمال دخانیات از جمله سیگار و قلیان که امروزه قبح آن ریخته شده است از زبان خودشان شنیدنی است. یکی از سرگرم کردن خود با سیگار می گوید، دیگری برای رفع استرس، نسخه مصرف آن را برای خود می پیچد و دیگران بی دلیل به سیگار و قلیان پک می زنند تا دمی شاد باشند.
اما همیشه اقداماتی مقطعی و واکنش هایی ضربتی را در جمع آوری قلیان ها از سفره خانه ها و یا طرح ممنوعیت استعمال آن در مکان های عمومی را شاهد هستیم که راهگشا و راه حلی برای حل صورت مسئله می باشد نه حل اساسی این آسیب اجتماعی .
سیگار دروازه ورود به جهنم بیماری ها
حال که استعمال قلیان و سیگار در میان زنان که از آسیب پذیری بیشتری از نظر جسمی برخوردار هستند روبه افزایش است و می تواند دروازه ورود به معضلی بزرگتر شود، چه باید کرد؟ آیا با علم بر این موضوع که آسیب وارده از استعمال این مواد در بین دختران، جامعه را تهدید می کند بستن چشم ها و پشت گوش انداختن هشدارها بهترین اقدام است یا ساده ترین آن؟
چرا زنان سیگاری می شوند؟
در پاسخ به این پرسش که چرا زنان ودختران این روزها تمایل به استعمال دخانیات دارد باید گفت در حالی که به گفته محققان آثار تخریبی سیگار در بین زنان چند برابر مردان است اما مصرف سیگار در بین زنان جامعه ما افزایش قابل ملاحظه ای یافته است،- تاثیر استعمال یک نخ سیگار در زنان معادل استفاده از پنج نخ سیگار در مردان است چرا که بدن زنان به مواد دخانی حساس‌تر است.استعمال سیگار در زنان همچنین باعث ابتلای آنان به بیماری بیمار‌های رحم، تخمدان و عوارض ریوی می‌شود، از سوی دیگر بافت کلاژن پوست بر اثر استعمال سیگار زودتر تخریب می‌شود همین امر پیری زودرس پوست آنان را به همراه دارد.
اما عضو کمیته کشوری مبارزه با دخانیات هم دراین خصوص گفت: “شیوع مصرف مواد دخانی بین زنان طی سالهای اخیر از ۱٫۴ درصد به حدود ۴ درصد افزایش یافته است و این مسئله در بین نوجوانان دختر به شدت در حال رواج است.”
حسن آ‌ذری افزود: “طی سالهای اخیر و بعد از تصویب قانون جامع مبارزه و کنترل دخانیات البته اقداماتی توسط برخی دستگاهها انجام شده است اما از طرفی برخی دستگاهها مانند وزارت بازرگانی، شورای اصناف کشور، شرکت دخانیات ایران و در مواردی شهرداری در اجرای این قانون همکاری مطلوب نداشته‌ا‌ند.”
اما آمارهای رسمی نشان می دهند که متداول ترین رده ی سنی بانوان که به استعمال سیگار گرایش پیدا می کنند، بین ۲۵ الی ۴۴ سال است؛ زنان سیگاری همانند مردان مصرف کننده ی دخانیات در معرض ابتلا به بیماری های متعددی اعم از بیماری های تنفسی، تنگی نفس، سرطان کلیه، مثانه، مری، حلق، حنجره، دهان، ریه و لوزالمعده قرار دارند.، ممنوعیت فروش سیگار به افراد زیر ۱۸ سال نیز تا حدی انجام شده است، گر چه هنوز علایم هشدار و ممنوعیت فروش سیگار به این افراد دیده نمی‌شود.
این کارشناس مبارزه با دخانیات گفت: با وجود این هنوز تحقیقات افزایش شیوع مصرف سیگار را در جمعیت عمومی نشان نمی دهد و بلکه بر اساس مطالعات رسمی شیوع مصرف دخانیات از حدود ۱۴ درصد در سال ۷۸ به حدود ۱۲ درصد در سالهای اخیر رسیده است.
زنان، مثل مردان
زنان هم مانند مردان گرایش شدیدی به این ماده دخانی داشته و استقلال طلبی و بزرگ شدن و اثر بردوستان یکی از انگیزه های مصرف می باشد ضمن اینکه جدایی زنان در خانواده ها نیز مزیربرعلت شده و دوری از خانواده و تحصیل در شهرهای دیگر برای دختران ناخواسته های آزادی هایی به آنها میدهد که مصرف دخانیات یکی از این تفریحات ناسالم است.
علل گرایش زنان به سیگار چندان تفاوتی با گرایش مردان جوان به سیگار ندارد. ژست استقلال طلبی و بزرگ شدن در دختران جوان و تاثیر دوستان چندان بی تاثیر نبوده ؛ اما آمارگرایش به سیگار نشان می دهد گرچه میل به استفاده از سیگار در سنین بالاتر توسط مردان کاهش یافته است اما گرایش به سیگار در زنان و نوجوانان در عوض افزایش یافته است.
۸ میلیون نفر قربانی سیگار در جهان
طی دهه های اخیر مضر بودن سیگار برای سلامتی به اثبات رسیده و اعتیاد آوربودن ان هم برای مصرف کننده نشان می دهد نیکوتین به اندازه سایر مواد مخدر مضرو خطرناک و اعتیار آور است .
چندین دهه است که سیگار برای سلامتی انسان ماده‌ای مضر شناخته شده و طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی سیگار یکی از انواع مواد مخدر و اعتیادآور است. براین اساس اعتیاد به نیکوتین به اندازه هروئین خطرناک و وابستگی به آن پیش‌رونده بوده اما
مرگ سالانه ۱.۵ میلیون نفر زن در اثر مصرف سیگار
طبق گزارش جنسیتی سازمان بهداشت جهانی در مورد سیگار در سال ۲۰۲۰ حدود ۲۰۰ میلیون نفر از یک میلیارد سیگاری در جهان را زنان تشکیل می‌دهند و نکته حائز اهمیت اینکه صنعت تنباکو در جهان با توجه به اینکه بازار خود را در میان مردان پیدا کرده با تغییر مسیر برای افزایش وسعت بازار خود، زنان را به شدت هدف قرار داده است. اکنون سیگارهایی فقط برای مصرف زنان به بازارهای جهانی گسیل شده است.
این درحالی است که براساس گزارش‌های پزشکی، مصرف دخانیات آثار متفاوتی بر جسم زنان و مردان دارد و زنان به دلایل مختلف آسیب‌پذیری بیشتری در این زمینه دارند.
گزارش سازمان بهداشت جهانی نشان میدهد از بیش از ۵ میلیون نفری که سالیانه جان خود را در اثر استعمال سیگار از دست می‌دهند ۱.۵ میلیون نفر زن هستند که ۷۵ درصد آنها در کشورهای کم یا متوسط درآمد زندگی می‌کنند.
کارشناسان این سازمان معتقدند اگر کشورها توجه نکنند، تا سال ۲۰۳۰ سیگارکشیدن می‌تواند عامل مرگ دست‌کم ۸ میلیون نفر در سال باشد که ۲.۵ میلیون نفر از آنها را زنان تشکیل می‌دهند.
طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، سالانه حدود ۱.۵ میلیون زن در اثر مصرف دخانیات جان خود را از دست می‌دهند.
تحقیقات علمی نشان می دهد زنان چه خود مصرف¬کننده دخانیات باشند و یا در معرض دود تحمیلی دیگران قرار گیرند، بزرگ‌ترین قربانیان این صنعت پرسود هستند.
پونه میرزاسهرابی روانشناس در این خصوص می‌گوید: دخانیات عامل افزایش بیماری ها خصوصا قلبی عروقی در دنیا بوده و سلامت جسمی و روانی افراد را به خطر می اندازد .
وی افزود: براساس پژوهش‌های انجام شده در جامعه می‌توان گفت سیگار دروازه سوءمصرف مواد مخدر بوده و استعمالش در بین جوانان و نوجوانان که این روزها شایع است موجب دود شدن طراوات و شادابی آنها ست.
به گفته این روانشناس ، دخانیات به عنوان یکی از عوامل خطر افزایش‌دهنده بیماری‌ها در دنیا به‌ویژه در ارتباط با بیماری‌های مزمن و غیرواگیری است
و اختلال در چرخه قاعدگی، اختلال در باروری، حاملگی خارج رحمی به دلیل مصرف سیگار، یائسگی زودهنگام، سرطان دهانه رحم و سرطان پستان، همه از پیامدهای مصرف سیگار است. همچنین نتایج بسیاری از تحقیقات تائیدکننده این علایم و نشانه‌ها در افراد سیگاری و غیرسیگاری است.
راهکار چیست؟
میرزاسهرابی می‌گوید: بسیاری از افراد از مضرات و خطرات مصرف آگاهی ندارند هر چند در خصوص سومصرف آگاهی های لازم داده شده اما در حال حاضر کشیدن سیگار به سبک زندگی تبدیل شده که اطلاع رسانی مستمر، کاهش دسترسی می تواند در پیشگیری و کاهش ابتلا موثر باشد، بدون شک فضای خانواده در روی‌آوری و یا عدم گرایش افراد به آسیب‌ها می‌تواند بسیار موثر باشد. فضای صمیمی خانواده می‌تواند با شرمنده‌سازی افراد زمینه‌های ادغام و جلوگیری آنها از ورود به آسیب‌های مختلف از جمله سیگارکشدن را فراهم سازد. بنابراین محیط خانواده بسیار مهم و اساسی است و همواره باید مورد توجه مادران و پدران، سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان قرار داشته باشد.
