به گزارش ايسنا، منطقه خلیج‌فارس، در ابتدای این نشست دکتر سید رضا هاشمی زاده(مدرس و جامعه‌شناس) با بيان اين كه افول سرمايه اجتماعى نهادى و ظهور سرمايه اجتماعى مجازى امروزه در جامعه را مشاهده می‌کنیم، گفت: مفهوم سرمايه اجتماعى از حدود صدسال پيش به این‌سو بررسى و مطالعه شده است كه چكيده و نتيجه آن را جامعه‌شناسان و محققان حوزه‌ی اجتماعى قوام، دوام، همراهى و همدلى و هم هنجاری‌هایی كه در دل آن قرار می‌گیرد تحت عنوان سرمايه اجتماعى مطرح می‌کنند.
این استاد دانشگاه و دكترى علوم ارتباطات اظهار كرد: نگهدار، پيش برنده و مؤثر در حفظ بنياد جامعه و همچنين اعتقاد مردم به يكديگر و به دولت است كه درنهايت منجر به توسعه و پيشرفت يك كشور در قالب سرمايه اجتماعی می‌شود.
وى با بيان اين كه موضوع جديدتر مطرح‌شده این است که سرمايه اجتماعى نهادى است يا سازمانى ، ادامه داد: عاملیت‌ها و دارایی‌هایی كه نهادها و سازمان‌ها دارند و براساس آن‌یک مزيت پايدار براى سازمان خودشان ايجاد می‌کنند، كه اگر اين سرمايه اجتماعى روبه افول بگذارد، بیان‌گر اين است كه آن نهاد يا سازمان نه كاركرد درست خود در جامعه و نه خروجى متناسب با وظايفش را دنبال می‌کند.
هاشمى زاده تصريح كرد: در زلزله اخير كرمانشاه كه سرمايه اجتماعى مبتنى بر وب صورت گرفت، با این پدیده مواجه شديم؛ در واقع منابعى لازم است كه هم مردم را تشويق به امر کمک‌رسانی كند و هم‌زمان اعتماد آن‌ها را نيز جلب كند.
وى گفت: در فضاى مجازى اعتماد به نهادهاى دولتی كم بود و حجم کمک‌هایی كه در اين فضا شكل گرفت به‌واسطه كمك خواهى افراد سرشناس جامعه از جمله على دايى، صادق زیباکلام و غيره بود كه مشارکت‌های مردمى را چند برابر كرد.
هاشمى زاده با بيان اين كه باید به موضوع اعتماد مردم به دولت توجه ویژه ای شود، ادامه داد: اين قبيل کمک‌ها و مشارکت‌ها قبلاً نيز صورت گرفته است اما دليل پررنگ‌تر نمايان شدن موضوع اخير حضور افرادى به‌عنوان وب واسط كه به جمع‌آوری کمک‌ها پرداختند بود.
همچنین در ادامه دکتر یاسر رستگار ، (جامعه‌شناس و عضو هیئت‌علمی دانشگاه هرمزگان) با بيان اين كه زلزله كرمانشاه تنها زلزله طبيعي نبود، ادامه داد: دو زلزله ديگر نيز صورت گرفت كه عبارت‌اند از زلزله ارتباط مردم با دولت و تأثیر فضاي مجازي و ديگرى زلزله‌ی کمک‌هاى مردمى.
وى خاطرنشان كرد: از مهم‌ترین ویژگی‌های زلزله پیش‌بینی‌ناپذیری آن است و به نظر می‌رسید اين ساز و كار امدادرسانى من‌درآوردی مبتنى بر خلاقیت‌های فردى در ميدان اتفاق افتد و واضح است كه هرچه پیش‌بینی‌ناپذیری بيشتر باشد، بحرانى بر بحران اضافه می‌شود و طبيعى است كه با چنين شرايطى کمک‌رسانی به مردم زلزله‌زده نيز دچار مشكل خواهد شد.
رستگار افزود: رسانه‌ای شدن غیرمتعارف اين موضوع سبب ايجاد مسائلى از جمله شوک‌آور بودن اين فضا براى نهادهاى دولتى و مردم و هیجان‌زدگی و ايجاد فشارهای عصبى براى همگان بود.
وى با بيان اين كه شوک‌آور بودن اين فضا براي مردم ازآن‌جهت است كه پس از رساندن مقادير زيادى كمك مالى و در پي آن عدم داشتن برنامه و نگرفتن تصميم درست توسط همان افراد سرشناس باعث سردرگمي‌شان شد، بيان كرد: كنار گذاشتن سازمان‌هاى مردم‌نهاد و نهادهاى دولتى متخصص كه بايد وارد عمل می‌شدند و آرامش را به جامعه تزريق می‌کردند، همان شرايط شوک‌آور را پديد آورد و از طرفى هیجان‌زدگی و فشارهاى عصبى به دليل موضع‌گیری‌های تند سياسى از طرف مردم عادى ممكن است، بسيارى از آن‌ها باوجوداینکه عاقلانه و عادلانه نيز نيست اما در لحظه به‌شدت تأثير بگذارد.
رستگار افزود: بسياري از سیاسی‌کاری‌ها و سياست زدگی‌هایی كه مسئولان رده بالا نيز دچار آن شده‌اند ناشى از غرق شدن در همين فضاى رسانه‌ای است.
وى اظهار كرد: اين سيل خروشان کمک‌هاى مردمى كه در بعضاً در تيتر روزنامه‌ها نیز به آن اشاره‌شده است، همان‌گونه كه از نامش پيداست سيلي است كه سبب غرق شدن می‌شود و با توجه به اين نكته می‌توان گفت حتى کمک‌رسانی نيز بايد عقلانى صورت بگيرد.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه هرمزگان بيان كرد: ما با يك مجمع‌الجزایر پراكنده از افراد داوطلب کمک‌رسان روبه‌رو بودیم که نيت كار خوب است اما اگر هركسى هرجايى بخواهد كمك كند در ساز و كار و روش امدادرسانی به دليل عدم وجود تخصص در اين زمينه دچار مشكل خواهيم شد.
وى ادامه داد: يكى از مهم‌ترین نقدهايي كه درمجموع کمک‌هاى داوطلبانه‌ی غير منسجم وجود دارد اینکه ساز و كار مديريت بحران و امدادرسانی حتماً بايد مبتنى بر توانمندی‌های زلزله‌زدگان صورت بگيرد زيرا هیچ‌کس به‌غیراز خود اين اشخاص نمی‌تواند در سامان دادن به اين شرايط كمك كند.
همچنین ناصرالدین مهدى زاده (رئیس جمعیت امداد و نجات هلال‌احمر بندرعباس) با بيان اين كه ما در زمينه حوادث طبيعى تجربه‌های تلخى را پشت سر گذاشتيم و هيچ زمان درس عبرت نگرفتيم و فقط به‌صورت مبتدى و موقت بررسی‌شده است و نتیجه‌ای در برنداشته است، ادامه داد: ايران جز ده كشور حادثه‌خیز جهان است و از طرفى هم در پاسخگويى در ليست پنج كشور برتر قرارداد اما چه اتفاقى افتاده است كه مردم در اين مورد به نهادهاى دولتى اعتماد نمی‌کنند و افراد سلبريتي وارد عمل می‌شوند؟
وى بيان كرد: جمعيت هلال‌احمر به‌عنوان مركز معينى در حوادث طبيعى يا انسان‌ساخت پاسخگو است اما اين سازمان به‌تنهایی عهده‌دار پاسخگويى نيست و اگر اجازه داشته باشد كه كار و وظيفه خودش را انجام دهد می‌تواند حرف ناظران بین‌المللی را كه گفته‌اند ايران جز پنج كشور برتر در پاسخگويى به بحران است را تأييد كند و علی‌رغم ميل باطنى ما تا حدودى جبهه را به بخشي از جامعه كه در اين زمينه تخصص ندارند و تنها برگرفته از احساسات و هيجانتان آنان است واگذار کرده‌ایم.
مهدى زاده اظهار كرد: اين كه بخشى از جامعه وارد عمل می‌شود تا حدودى قابل‌قبول است و می‌توان پذيرفت اما تا يك مقطعى و ازآنجایی‌که همان بخش از جامعه خودش را در مقابل ساختار پاسخگويى قرار می‌دهد تهديد خود را نشان می‌دهد.
وى اضافه كرد: نه‌تنها بايد دستگاه پاسخگو كه ساختار تعریف‌شده‌ای دارد و وزارت كشور در سطح ملي و استانداري و فرمانداري به‌عنوان متولي اصلي مديريت بحران به‌صورت كامل عهده‌دار اين موضوع هستند، در جايگاه پاسخگويى قرار بگيرند و برنامه‌ریزی كنند بلكه ساير دستگاه‌هایی كه اين فرآيند را رصد می‌کنند و جايي كه احساس می‌کنند اين موضوع به خطا می‌رود واكنش نشان دهند.
این مقام مسئول ادامه داد: ما قبول می‌کنیم افرادي براي کمک‌رساني در جامعه كمى از کارها را به عهده بگيرند اما وقتي خودشان را در مقابل سيستم پاسخگوي دولتي قرار می‌دهند غیرقابل‌پذیرش است.
مهدی زاده بیان کرد: ما از همان ابتدا می‌دانستیم برای این که در این سیستم، توزیع عادلانه صورت بگیرد و شأن افراد آسیب‌دیده محفوظ بماند توزیع باید به چه شکل و به چه نحوی انجام شود؟!
وی در پایان گفت: واگذاری این کار تخصصی هرچند از دید افراد عادی، ساده به نظر می‌رسد اما وارد کردن مردم از پایه اشکال دارد.
