همانطوری که ملاحظه می شود برخی طرفدار شور حسینی هستند و برخی دیگر شعور حسینی را مهم می دانند. برخی شور حسینی را زیر سئوال می برند و فقط به شعور حسینی تاکید می نمایند.
آیا شعور حسینی خوب است یا شعور حسینی بهتر است؟آیا شیعه شور می خواهد یا شعور؟ آیا حسین مهم است؟ یا معرفت حسین؟ دو مقوله شور وشعور حسینی می توانند جایگزین و جانشین هم شوند؟ آیا دو مفهوم شور و شعور حسینی مکمل و متمم هم هستند؟
شعور زاییده فکر و اندیشه است و مبتنی بر آگاهی، شناخت و دانایی است ولی شور زاییده احساسات، علایق و هیجانات است. در فطرت آدمی هم شور است و هم شعور، هیچکدام نفی دیگری نیست هرکدام می تواند در جای خویش موثر و مفید باشد، شور به تنهایی و شعور بدون شور پذیرفتنی نیست، زیرا شعور به تنهایی فکر،اندیشه و یک ایده است،فکری که به عمل تبدیل نشود ارزش ندارد، شوری که بر اساس شعور نباشد ممکن است به بی راهه رود.
برای اینکه شعور به اقدام عملی تبدیل شود به شور نیز نیازمند است و شور نیز برای اینکه در راستای هدف باشد بی نیاز از شعور نیست. یادمان باشد که شور و شعور حسینی در تقابل و هم عرض هم نیستند که مجبور باشیم یکی را بدون دیگری داشته باشیم، این دو مقوله در طول هم قرار دارند. جنس دو مقوله یکی نیست که بتوانند جایگزین هم یا جانشین هم شوند، بلکه دو مفهوم جدایی هستند که مکمل و متمم هم هستند ، یکی بدون دیگری کامل و تمام نمی شود.
شور حسینی بدون شعور حسینی کامل وکافی نیست، شعور حسینی نیز بی شور حسینی ناقص است. شور و شعور حسینی به مثابه دو بال یک پرنده ای است که برای پرواز کردن و اوج گرفتن به هر دو به یک اندازه نیاز دارد و با یک بال پریدن امکان پذیر نمی باشد.
آیین‌های سنتی و بومی سوگواری محرم یکی از باشکوه‌ترین مراسم‌های دیرینه در استان هرمزگان است که حتی با گذشت چند صد سال هنوز پابرجا مانده و نسل به نسل از پیشینیان به آیندگان منتقل می‌شود.
آیین‌های شور و شعور حسینی هرمزگان در واقع یکی از تاثیرگذارترین و ماندگارترین مراسم‌ها برای انتقال پیام نهضت عاشورا از نیاکان است که هر ساله همراه با عزاداری سایر اقوام ایرانی مقیم استان با رسم‌ها و نواهای خاص، جلوه ویژه‌ای به آن بخشیده است که شاید در نوع خود در کشور بی‌نظیر باشد.
هرچند که برخی از سنت‌های ویژه محرم در طول تاریخ دستخوش تغییراتی شده و اکنون هم حدود سه سال است که به دلیل وجود ویروس کرونا پس از قرن‌ها، آیین‌های عاشورایی و تجمع های مردمی در این استان همچون سایر کشور محدود شده اما عاشقان ثارالله و محبان اهل بیت (ع) این سنت‌ها را نسل به نسل رونق داده به‌گونه‌ای گه با زندگی مردم عجین شده است.
استان مهاجرپذیر هرمزگان با پیشینه تاریخی، فرهنگی و آیینی خود همواره در ارائه فرهنگ‌ها، آیین‌ها و سنت‌های عاشورایی پیشگام است و تاکنون برخی از این سنت‌های ماندگار و دیدنی همچون سینه‌زنی نشسته، عَلَم گردانی در میناب، عَلَم شویی، پُخت حلیم جُم، چَک چَکو و تعزیه خوانی ثبت میراث فرهنگی کشور شده است.
چاووشی خوانی
«چاووشی خوانی» یا چووشی یکی از آیین‌های پیشتاز هرمزگانی‌ها برای سوگواری سرور و سالار شهیدان است که هیات‌های مختلف عزاداری استان یک هفته پیش از آغاز محرم با برگزاری این مراسم ویژه چاووش خوانان؛ با نوای سوزناک، عاشقان آن حضرت را به عزاداری امام حسین(ع) و یارانش دعوت می کنند.
بانگ چاووش در هرمزگان نوایی عرفانی و روحانی است که برای برپایی سوگواری ماه محرم و همچنین برای دعوت مردم به محافل و مجالس دینی و یا به زیارت رفتن مشهد مقدس، کربلای معلی، سوریه و مراسم حج از آن استفاده می شود.
چاووشی این گونه است که مُلای چاووش خوان بر پُشت بام خانه و یا مسجد و یا بر بلندی رفته و در حالی که دست بر بناگوش گرفته با آهنگ و صوتی دلنشین اشعاری را در مدح و منقبت امامان می خواند.
عَلَم شویی مَنبر گَپ در بندرعباس
علم شویی یکی دیگر از آیین‌ها و سنت‌های دیرینه شهر بندرعباس و مربوط به «منبر گپ» یا حسینیه ۱۲ امام از حسینیه‌های قدیمی این شهر با قدمتی بیش از ۳۰۰ سال است که هر ساله عزاداران حسینی در روز دوم محرم طبق سنتی دیرینه علم‌ها را به دریا برده و غسل (شست وشو) داده می‌شود و برای عزدارای امام حسین(ع) آماده می‌کنند.
آیین علم شویی همه ساله در شامگاه دومین روز از ماه محرم با حضور فعالان حسینیه منبر گپ و جمع بسیاری از عزداران حسینی که در میان آن ها کودک و نوجوان نیز دیده می شود، در ساحل (سورو) شهر بندرعباس برگزار و ۱۲ علم به نیت و نماد ۱۲ امام معصوم (ع) در آب دریا که نماد پاکی و روشنی است، تطهیر می‌شوند.
عَلَم گردانی
بیشتر مساجد، حسینیه ها و تکایا در هرمزگان به ویژه در شهر بندرعباس و میناب با آغاز ماه محرم به نام یکی از امامان معصوم (ع) علم می بندند و این علم ها را با پرسه در کوچه ها و محله ها همراه با دسته های سینه زن و نوحه خوان می گردانند که به گردش این علم پرسه یا علم گردانی می گویند.
مشهورترین علم ها در آیین علم گردانی؛ علم حضرت ابوالفضل (ع)، ۲ علمان (علم پیامبر(ص) و علم صاحب الزمان(عج))، علم امام رضا(ع)، علم زین العابدین (ع)، علم امام حسن (ع)، علم رسول الله (ص) و علم صاحب الزمان(عج) است.
برخی از علم ها از جمله علم جَریده که در مراسم تعزیه خوانی نیز از آن استفاده می شود و منصوب به علم حضرت ابوالفضل عباس(ع) بوده، از احترام بیشتری برخوردار است.
علم در واقع از چوب بلندی حدود ۲ و نیم تا سه متر ساخته شده که رَخت علم با پارچه های متعدد رندگی پوشیده می شود و سَرعلم که به (سَر شُده) معروف است، دارای نقش های متعددی است.
آیین ۴۰۰ ساله علم گردانی در میناب
آیین ویژه و دیدنی علم گردانی در میناب نیز یکی از با ارزش ترین آیین های سنتی و مذهبی جنوب کشور و برخاسته از تفکرات و باورهای دینی مردم بوده که هر ساله در روز پنجم ماه محرم با شکوه و جلوه خاصی در این شهرستان برگزار می شود.
این مراسم در بعد از ظهر روز پنجم ماه محرم شروع می شود و علمی که به نام پیامبر(ص) نام دارد از منبر مولا (حسینیه ماتَم قلعه) به همراه سایر علم ها منتصب به امامان اطهار(س) به طرف بلوار ساحلی و میدان ولایت میناب حرکت می کند.
این علم پیامبر(ص) در بین مسیر در حوالی حسینیه صاحب الزمان(عج) (منبر لَب رودخانه) می آید و علم منتصب به صاحب الزمان (عج) نیز به پیشواز آن می آید و در این مکان مردم با ارادت خاص به امام حسین(ع) و شور هرچه تمام به عزاداری و مدیحه سرایی می پردازند و گوسفند قربانی کرده و شربت و شیرینی بین همدیگر توزیع می کنند.
علم شمشیری ۹۰۰ ساله در قشم
آیین علم شمشیری نیز از دیگر سنت های ۹۰۰ ساله در حیدرآباد جزیره قشم است که در روز هفتم محرم از حسینیه بیرون آورده و به روستای های اطراف قشم برده می شود.
محبان حضرت علی(ع) با پای پیاده علم شمشیری را از مسجد علی ابن ابیطالب(ع) شهر قشم به روستای حمیری واقع در این جزیره در فاصله ۱۱ کیلومتری می برند و بعد از ظهر در میان استقبال زنان و مردان بسیاری که برای نذر گوسفند و غیره به پیشواز می آیند، به مکان اصلی اش باز می گردانند.
آیین چَک چَکو یا سنگ زنی
سنگ زنی که در گویش محلی به آن چک چکو نیز گفته می شود، یکی دیگر از آیین های ویژه و شاخص مردم هرمزگان در ایام محرم بوده که امروزه این آیین با تلفیق فرهنگ های بومی و مهاجرنشین رنگ و بویی دیگر به خود گرفته است.
در این نوع عزاداری سنتی که بیشتر مورد توجه مردم هرمزگان بویژه شهرهای میناب، بندرعباس و دیگر روستاهای اطراف بوده، عزاداران از روز اول تا پایان دهه محرم با ۲ قطعه سنگ و یا چوب کوچک (به شکل مربع یا دایره) اجرا می کنند؛ به طوری که عزاداران سنگ ها را به هم کوبیده و در واقع نام چک چکو نیز از صدای به هم خوردن سنگ ها (به صورت چک چک) گرفته شده است.
