بدیهی است که تلاش مسئولین شرکت نفت و استاندار دلسوز و نمایندگان محترم مردم جهت ایجاد اشتغال و جذب نیروهای بومی به عنوان مطالبه جدی مردم هرمزگان ، در این مدت قابل تحسین است. اما یک ثمره عملی و ملموس این تلاش ها باید در کاهش آمار فارغ التحصیلان بومی و احساس رضایت آنان آشکار شود.
نگارنده به عنوان وکیل دادگستری و مدافع حقوق اجتماعی مردم و عضو کوچکی از جامعه تحصیل کرده هرمزگان در قبال یکسری کنش های اجتماعی و آزار دهنده ناگزیر به واکنش منطقی واصولی هستم .
در این موضوع چند مقوله نیازمند واکاوی است:
۱-نقش صنایع استان در جذب نیرو های بومی.
۲-جایگاه بانوان درفرایند جذب نیرو.
۳- نقش نهاهای ناظر بر راستی آزمایی در حوزه استخدام نیروهای بومی.
۱-نقش صنایع در هرمزگان در جذب نیرو های بومی و اشتغال زایی و یا کاهش نیروهای تحصیل کرده بیکار یکی از شعارهای تبلیغاتی نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی است.اگر چه وضع معظل بیکاری نیازمند یک عزم ملی است و نا توانی در ان هم به یک بحران اجتماعی تبدیل خواهد شد. ولیکن ایجاد اشتغال در استان هرمزگان که دارای پتانسیل لازم جهت ایجاد صنایع و با وجود داشتن داشتن بنگاه های اقتصادی مهم نظیر الومینیوم المهدی و شرکت نفت ستاره و شرکت پالایش نفت بندرعباس ،اسکله شهید رجایی و سایر شرکت های صنعتی و … .لاجرم میبایست آمار بیکاری بسیار پایین در حد نیرو های کارگری و … باشد فارغ التحصیلان دانشگاهی ما از دانشگاهای بنام حتی شریف و … به گناه نجابت در حال قربانی شدن هستند. از شرکت های حاضر در بندرعباس نظیرپالایشگاه نفت بندرعباس و شرکت ستاره خلیج فارس انتظار بیشتری می رود که در روند جذب نیروهای تحصیلکرده نقش فعال داشته باشند .
تقریبا یکسال پیش بود که استاندار محترم هرمزگان در اولین نشست خبری خود در مورخه ۲۲/۷/۱۳۹۶ اظهار نموده است که اولویت اشتغال در صنایع استان هرمزگان با نیروهای بومی محلی است که در این موضوع باید با توجه به نیازهای استان ، آموزش و مهارت آموزی داشته باشیم و بهانه نداشتن نیرو در زمینه های مختلف را سلب کنیم. ایشان اظهار داشتند که همه صنایع باید در خدمت مردم قرار بگیرد و این سازگاری را باید با کمک هم بوجود آوریم . مضاف بر آن معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار هرمزگان نیز در مورخه ۲۱/۵/۹۷ در گفتگو با خبرگزاری جمهوری اسلامی ( استان هرمزگان) بیان نموده است که جذب نیروهای بومی باید دراولویت تامین نیروهای انسانی بنگاههای اقتصادی فعال در استان هرمزگان باشد .آقای اکرمی همچنین گفته است که باید بنگاههای اقتصادی به منظور تأمین نیروی انسانی در تمامی استخدام ها و انتصاب ها با هماهنگی اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان اقدام کنند و از نیروهای بومی هرمزگان استفاده کنند .
ایشان به درستی مزایای استخدام نیروهای بومی را از جمله نداشتن مسئله اسکان ، دوری از خانواده، و تردد بین شهری را برشمرد ه است که در حقیقت یک تحلیل اقتصادی صحیح در تأمین نیروی انسانی و استفاده بهینه از منابع استراتژیک در یک منطقه است .
آقای احمد مرادی یکی از نمایندگان فعال مردم هرمزگان در مجلس شورای اسلامی در نشست ((نهضت مطالبه گری )) در دانشگاه هرمزگان در مورخه ۷/۱۲/۹۶ اظهار داشته است اگر در سال نتوانیم یک میلیون شغل ایجاد کنیم ، بستر نارضایتی ایجاد می شود . ظرفیت های موجود در حوزه نفت ، گاز، صنایع و بنادر که در استان هرمزگان است وجود دارد ، به شکل یک جا و با هم در هیچ نقطه کشور وجود ندارد همه این مستندات فوق که بیان شد حکایت از تصمیم جدی مسئولان استان و نمایندگان بر نقش مهم صنایع موجود در استان هرمزگان و خصوصا بندرعباس در ایجاد اشتغال و یا کاهش بیکاران با اولویت جذب نیروهای بومی و ماندگار در استان را دارد . از سوی دیگر طبق مستندات موجود نرخ بیکاری در ۴ شهر هرمزگان بالاتر از میانگین کشور است .
مدیر کل تعاون و کار و رفاه اجتماعی استان هرمزگان نیز در جلسه مورخه ۷/۸/۱۳۹۶ اظهار نموده است که ۱۷ هزار فارغ التحصیل دانشگاهی در استان هرمزگان بیکار هستند .با توجه به اهمیت و تاکید بر اولویت نیروهای بومی و بیکاری این تعداد نیروی تحصیل کرده در استان ،عدم ذکر اولویت استخدامی برای نیروهای بومی در آگهی استخدام شرکت پالایش و پخش فراورده های نفت بندرعباس که در جراید منتشر شده است که بر خلاف تآکیدات مسئولان و نمایندگان مردم این شرکت هیچ اولویتی برای نیروهای بومی جهت استخدام در نظر نگرفته است جای تعجب دارد !!
نخبگان و متخصصان بومی هر منطقه از منظر استراتژیک با ارزشترین سرمایه های انسانی آن منطقه محسوب می گردد. سوالی که به ذهن متبادر می شود، این است که چرا این شرکت ، نگرانی مردم منطقه و مسئولان را نادیده گرفته است و آیا به زعم و اندیشه هیأت مدیره شرکت اصلا نیروی متخصص رشته های مورد نظر در استان هرمزگان وجود ندارد که البته چنین اندیشه ای باطل است . شخصا” یک دارنده مدرک کارشناسی مهندسی نفت را می شناسم که در عینک فروشی مشغول بکار است وقتی علت عدم استخدام در شرکت نفت و شرکت های مشابه را جویا شدم گفتند بقول عامیانه پارتی ندارم؟! آیا براستی برای جذب نیروهای تحصیلکرده بومی در استان باید پارتی داشت باشند؟! یا حق آنان است یا برای کاهش رتبه بیکاری استان ضروری است. صرفنظر از این نوع اظهارات روشن نیست که در اگهی استخدام این شرکت، چرا اولویتی برای نیروهای بومی در نظر نگرفته شده است ؟! امیدوارم که مسئولین این شرکت نفت بندرعباس پاسخ در خور توجهی برای این امر مهم داشته باشند، که چرا جذب افراد بومی برای آنان هیچ اولویتی ندارد!!!!.
۲– جایگاه بانوان در فرایند جذب نیرو
در دوآگهی استخدام شرکت نفت ستاره خلیج فارس و شرکت پالایش و پخش فراورده های نفتی بندرعباس فقط برای مردان اجازه استخدام داده شده است ولی هیچ فرصت شغلی و امکان شغلی برای بانوان محترم و تحصیلکرده فراهم نشده است ، این بی توجهی به بانوان تحصیلکرده یا ناشی از عدم اعتقاد به توانایی بانوان است و یا اینکه نیروی تحصیل کرده بومی زن در این رشته ها در استان وجود ندارد که قضاوتی عجولانه است و یا اینکه محیط کار برای بانوان نامناسب تشخیص داده شده است و یا اینکه به لحاظ وضعیت خاص بانوان از حیث بارداری و استفاده از مرخصی های قانونی زایمان و غیره ، نیروی کارآمد و مفید برای این شرکت های نفتی محسوب نمی گردد . این در حالی است که قانون اساسی ایران در اصل ۲۸ حق اشتغال را برای (هر کس) اعم از زن و مرد و متاهل و غیر متآهل را به رسمیت شناخته است و هیچ کس نمی تواند بانوان محترم از حرفه ویا شغلی بازدارد . می توان گفت که برابری جنسیتی هنوز یکی از مسائلی است که در جامعه ایرانی جایگاه خود را نیافته است . این درحالی است که برخی از بانوان نقشهای کلیدی در برخی سمتهای مهم دولتی بر عهده دارند و به خوبی از عهده وظایف خود برمی آیند و از توانایی بالایی هم نسبت به برخی مردان برخوردارند . طبق اصل ۲۱ قانون اساسی نیز دولت موظف است حقوق زنان را در تمام جهات با رعایت موازین اسلامی تضمین نماید . حق اشتغال زنان یکی از مصادیق حقوق اساسی زنان محسوب می گردد و دولت موظف است این حق را برای زنان تضمین و زمینه آن را فراهم کند . از شرکت های دولتی انتظار بیشتری می رود که در راستای انجام وظایف دولت نقش محوری بازی نمایند.سوق دادن و هدایت نمودن مردسالارانه زنان به برخی مشاغل خاص به نوعی مانع تراشی در راه دسترسی به حق مسلم اشتغال مورد نظر خودشان می باشد . نه در قانون اساسی و نه در قوانین عادی هیچ گونه مانع و محدودیتی در سر راه اشتتغال بانوان وجود ندارد .
۳-نهادهای ناظر در خصوص راستی آزمایی جذب نیروهای بومی در صنایع استان همانطوریکه در بند یک اشاره شد تأکید فراوانی بر اولویت بخشی بر جذب نیروهای بومی در صنایع استان شده است . سوالی که وجود دارد این است که چه نهادی یا ارگانی می تواند راستی آزمایی نماید که کدام شرکت یا کدام صنایع بیشترین جذب نیروی بومی را داشته است و اینکه بطور واقعی آیا نیروی بومی استخدام شده است یا فقط در حد شعار وحرف است .به قول یکی از کاندیداهای ریاست جمهوری ” کار به عمل برآید به سخنرانی نیست “. اینکه جناب استاندار و معاون محترم ایشان و نمایندگان مردم تکرار می کنند اولویت استخدام با نیروهای بومی است . آیا واقعا می توان آمار شفاف و صحیحی در طول سال ۹۶ و یا ۹۷ ارائه داد که صنایع و شرکت های مهم چه تعداد نیروی بومی طبق تعریف خودشان استخدام نموده اند . طبق اظهارات مدیرکل کار و تعاون و رفاه اجتماعی استان هرمزگان هیچ اماری از جذب نیروهای صنایع استان نداریم . البته این اظهارات به سال ۱۳۹۵ بر می گردد اما از آن سال تاکنون آیا اداره کل تعاون و رفاه اجتماعی قادربه ارائه آمار صحیح نیروهای جذب شده در همین ۲ الی ۳ سال اخیر در صنایع استان می اشد ؟. بغیر از اداره کل تعاون و رفاه اجتماعی استان هرمزکان ، چه نهادها و سازمانهای دیگری می تواند در زمینه استخدامات صنایع تحقیق و بررسی کند و بطور شفاف به مردم اعلام نماید؟! برای جلوگیری از یک سری آسیب های اجتماعی لازم است برخی سازمانها از جمله سازمان بازرسی در این زمینه ورود نمایند . اگر حقوق اساسی مردم منطقه نادیده گرفته می شود یا مورد بی مهری قرار گرفته می شود و در حد شعار و حرف باقی می ماند باید اقدامات بایسته صورت گیرد .طبق قانون آزادی دسترسی به اطلاعات عمومی ، شرکت ها و نهادهای دولتی مکلف به پاسخگویی حتی به مردم هستند تا چه برسد به نهادهای ناظر ودارای تکلیف قانونی . روزنامه ها و نشریات محلی استان که یکی از ارکان زبان گویای مردم هستند نیز نقش بسیار مهم و برجسته ای در شفاف سازی و کسب اطلاعات و اطلاع رسانی در این خصوص به مردم را دارند . انتظار می رود نشریات در این خصوص اقدامات و تلاشهای بیشتری در راستای راستی آزمایی شرکت های دولتی جهت استخدام نیروهای بومی انجام دهند . امروزه نیروی تحصیلکرده و متخصص و شایسته در استان فراوان است هیچ بهانه ای هم برای عدم استخدام آنان وجود ندارد به قول معروف (( چراغی که به خانه رواست به مسجد حرام است )) به عبارتی وقتی نیروی تحصیلکرده بومی و ماندگار در استان به اندازه کافی وجود دارد چه لزومی دارد که از سایر استانهای همجوار و برخوردار از حیث علمی ، نیرو جذب شود سوالی که به ذهن می رسد این است که شاخصه اصلی اولویت دهی جهت نیروهای بومی چیست ؟ علاوه بر مشخصه اصلی احراز بومی بودن ، چه امتیاز دیگر ی یک فرد بومی در قبال یک تحصیلکرده غیربومی از شهرهای برخودار از امکانات آموزشی و علمی فراوان ، دارد ؟ فرض کنید یک فرد بومی که با سختی و مشقت فراوان در دانشگاه هرمزگان یا سایر دانشگاههای استان تحصیل نموده است با فردی که در دانشگاه تهران و یا سایر دانشگاههای برتر کشور درس خوانده است از حیث علمی در آزمون کتبی برابر نباشند آیا فرد بومی به غیر از شاخصه بومی بودن امتیاز دیگری هم دارد ؟ درست به مانند خانواده محترم جانبازان و ایثارگران که در استخدامات درصدی به عنوان اولویت در نظر گرفته می شود آیا نمی توان چنین امتیازی برای افراد بومی تعریف گردد ؟ به هر روی صرف اینکه ذکر شود اولویت استخدام با افراد بومی است ولیکن در مصاحبه ها به طور سلیقه ای اگر رفتار شود و افراد بومی را به بهانه های واهی کنار گذارند و بطور سفارشی نیروی غیربومی را جایگزین نمایند ، چگونه می توان این عمل و رفتار را ارزیابی نمود؟ چه نهادی میتواند در این خصوص راستی آزمایی انجام دهد ؟
مطالبی که ذکر شد در حقیقت دغدغه یک فرد بومی در قبال سایر همشهریانش است . صد البته که هیج حساسیت خاصی نسبت به نیروهای غیربومی نداریم کما اینکه افراد غیر بومی شایسته ای در همین استان وجود دارند که منشاء کارهای مهم و درخور توجه بوده اند . شخص استاندار هم یک فرد غیربومی می باشد ولیکن در زمان حضور ایشان واقعا” خردمندانه رفتار نموده است و حداقل حسن نیت خود را جهت بکارگیری نیروهای بومی متخصص و ماندگار را به وضوح نشان داده است . از نمایندگان محترم مردم در مجلس شورای اسلامی انتظار می رود در راستای احقاق حق مردم منطقه خصوصا” در حوزه استخدامی شرکت های دولتی و خصولتی بطور عملیاتی رفتار نمایند و پاسخ شفافی به مردم ارائه دهند .
والسلام
مرتضی کناری زاده
وکیل پایه یک دادگستری
